Dharmapuri godavary varnana

                         DHARMA PUREE VARNANAM

                    धर्मपुरीवर्णनम  

कोरिडे विश्वनाथ शर्मा, संस्कृतोपन्यासकः ,
श्री लक्ष्मी नरसिंहसंस्कृतांध्र कळाशाला,
****************************************


      अयिकरिकर्णिक ! मूषिकवाहन!!  पर्वतजासुत ! सांबप्रिय !

नुतजनपोषक ! षण्मुखसेवित !   शंकरचुंबितफालतट!।

वरचतुराननदेवगणार्चित ! दानवभंजक ! दासरत!

जय गणनायक ! विघ्नविनाशक ! धर्मपुरीजनपाल विभो!

 अयिनिजमूर्धजपाशजटोद्भवगौतमजासिकतोद्भव भोः,
   वररघुवंशकळानिधिकीर्तितराघवसेवितलिंगतनो! |
   निजवरभक्तकृताघविनाशक दासजनार्थितदानरते!
   जय रजनीकरभूषितशेखर! धर्मपुरीविलसन्निलय!, ||

                                     त्वद्दर्शनं यदि लभे न तु नीलकंठ!
                                    नामं भजामि यदि कंठगतं न ते हि।  

                  रूपं स्मरामि तव चेन्न मनोहरं मे, 
                  तज्जीवनं मम निरर्थकमेव शंभो ॥    

प्रातः कालवर्णनं गोदावरी     

लक्ष्मीनृहरेःपदाब्जलसिता ब्रह्मादिदेवैर्युता 
या रामार्चितरामलिंगनिलया भक्ताघविध्वंसिनी
यस्याः प्राग्दिशि गौतमी रविकरान् प्रक्षालयंती सदा, 
सॆयं धर्मपुरी सनातनपुरं  क्षेत्रं सतीर्थं महत्॥1|| 

गोदावरीगतसुरार्पणकौतुकेंदुः,
पीयूषभांडपरिपूर्णसुधाकरो ऽयम् |
वीचीनिबद्धप्रतिबिंबतनुर् नितातं
सूर्योदये लसति गच्छति खान्निशेशः ॥2||

गोदावरीवरजलेषु विनोदमिच्छुः 
तारायुतो वरतरंगहृतात्मरूपः।
आवृत्य वार्वसितकैरवमात्मबंधुं,
सूर्योदये लसति गच्छति खाद्धिमांशुः॥3||

निष्कास्य द्विजराट् तमोऽन्धपटलं यात्येकतो ह्यंबरात्
निद्रामुद्रितमानवान् द्विजवराः जाग्रंति रावैर्मुहुः|
छित्त्वाऽन्धं द्विजकांतिभिर् द्विजवराः श्राव्यंति वेदश्रुतीः ,
प्रातर् धर्मपुरीपुरस्य हि जनान् कुर्वंति चैतन्यकान् ॥4||

गौतम्यास्तु तरंगपंक्तिनिनदैर् माधुर्यमापूर्यते,
आब्राह्मी हरिताश्च छात्रवटवः पूर्यंति वेदश्रुतीः।
गावोऽम्भेति नदंति वत्सकगणं स्वोधास्यदानाय ताः
प्रातर् धर्मपुरं हि मंगळकरैर् ध्वानैः पवित्रीकृतम्॥5||

यस्यां ब्राह्मणपुंगवैरनुदिनं सुस्नातलिप्तांगकैः,
गायत्री श्रुतिराव सुस्वरगळैर् दत्तांजलिर् भास्करः ।
स्नात्वा क्षालितरश्मिभिर् नरहरिं संद्रष्टुकामो मुदा,
निद्रामुद्रितपद्ममुन्नयति यः संसेवनाय प्रभॊः ॥6||

गोदावरीविमलवारितरंगहॄद्यैर्,
यत्कैरवैर् रतिमुपेत्य मुदा निशांते ।
इंदौ गते हि कमलानि निमीलितानि
उन्मील्य भास्करकरैर् विकसंति प्रातः ॥7||

ये चैव बद्धतनवः कमलोदरेषु,
भृंगा हि भानुहृतचित्तमुमुक्षवस्ते ।
संतुष्टभास्करकरैः सुविमुक्तसंगाः ,
गीतोपदेशकवरा ननु यांति चोर्ध्वम्॥8||

श्री वैष्णवा नृहरिसेवनतत्पराश्च,
दिक्पूर्यमाणशुभमंगळवाद्यघोषैः।
गोदोदपूर्णवरहेमघटा निवृत्य,

निर्यांति वेदपठनैर् भृतदेवचित्ताः ॥9||

गोपालबालकगणैर् धृतहस्तदंडैः,
गावो मुदा प्रतिगृहात् किल मुक्तबंधाः ।
वात्सल्यदत्तपयसोऽन्वयगोगणाश्च ,
गोदावरीतटवनं ह्युपयान्ति धीरम्॥ 10||

कोक्कोरकोध्वनियुतैर् ननु कुक्कुटैश्च,
दिक्पूर्यमाणनिनदैः प्रविमुक्तकंठैः ।
जाग्रंति येन हि विबुध्य वर त्यक्त मंचाः ,
यद्गौतमीनिवहनाय जनास्तु यांति ॥11||

यद्गायतो बुध सदाशिव विश्वनाथौ
राजन्नशास्त्रिकृतवाङ्मयसेवनं तु, ।
प्राभातिकं ननु सकीर्तनचित्तजिह्वाः,
गोदावगाढतनवः स्वगृहाणि यांति ॥12||

गोदां हि गोपतरुणीमणयस्तरण्यां,
गोक्षीरपूरितघटाः बहवो तरन्त्यः ।
ग्रामं प्रविश्य मधुरस्वरकंठरावैः,
उद्घोषयंति ननु विक्रयणाय दुग्धम्॥13||

कन्या गृहांगणतलं परिशुध्य चाद्भिः,
कृत्वा मुदा रजितभासितरंगवल्लीम् ।
संदीप्तगोमयगिरिप्रतिमा विधाय ,
कुर्वंति चापहृतचित्तजना हि मार्गम्॥14||

गंगे ! त्रिविक्रमपदोद्भवि ! हे सुरार्च्ये !
त्रैलोक्यपावनि! शिवजटाहृतवारिरूपे! । ? 
विध्वस्त गौतममहर्षिकृताघराशे!
' त्वं जागृहीत्युषसि भक्तवराः स्तुवंति॥15||

 अभ्यागता विविधदेशसमागताश्च, 
अबालवृद्धपुरवासगणाश्च वीथ्याम्। 
स्नात्वाऽऽगतान् द्विजवरानभिवंद्य नम्राः, 
गोदानिमज्जनपरास्त्वरितं प्रयांति ॥16||

 श्रीशेषयोक्तनिगमांतभृतात्मतत्त्वं 

यन्नारसिंहशतकं हरिभक्तिसारं, 
भ्राजन्नृसिंहचरणाब्जकहृष्टचित्ताः 
गायंति प्रोद्गलितगानयुता स्तु नार्यः ॥17||

 मालां क्वचिद्धि धनुराकृतिभंक्वचिच्च, 

खड्गं क्वचिन्ननु सुदर्शनरूपमन्यत्। 
भिन्नैः सदाकृतिविशेषगणैर् बलाकाः, 
बध्नंति धर्मपुरमंबरवीथिमार्गम्॥18||

पित्राज्ञया गतवनो रघुरामचंद्रः,
स्नात्वा च यत्र पितरं त्वकरोद्धि तृप्तम्।
भक्त्यार्चयत् स्वकृतसैकतलिंगमूर्तिं,
तद्गौतमीस्थसिकता हि पुनंति भक्तान्॥19||

संकल्पमंत्रपठना वटवा स्तु केचित्,
केचिन्निमज्जनपरा हरशब्दपूर्वम्।
संध्यांत्वुपासनपराः सुनिमीलिताक्षाः
गोदाजलेषु विधिकर्मरता द्विजा हि ॥20||

श्रीनारसिंह वचसा त्वनुलात्मजः किं

आज्ञापयेत् कपिकुलं पुररक्षणार्थम्।

यत् त्रासयंति शठबुद्धिनरांस्तु वीथ्यां

सौधाग्रभागविहरद् वरवानरा हि ॥21||

उद्यद्दिनेशकिरणैर् ज्वलदग्नितेजः ,

स्नातानुलिप्तवरभक्तसमाह्वनाय ।

यद् राजगोपुरमहो हरिमंदिरस्य ,

धीरं विलोकयति पूर्वदिशाभिमुख्यम् ॥22||

यद्राजगॊपुरगवाक्षकवाटमार्गात्

आवृत्य पक्षिनिवहान् खलु मॆघमालाः ।

गच्छंति मंदिरमहॊ शुभकृष्णवर्णाः ,

द्रष्टुं रमानरहरिं विनता निनादैः ॥ 23 ||

ब्रह्मादि देवगमनाय शुभांकितं हि

भक्ताग्रदैत्यगमनाय महोन्नतं च ।

यत्स्वागतादरणपूर्वक भृत्यवर्गं

यद्राजगोपुरमहो किमु वर्णशक्यम् ॥ 24||

दीव्यत् सुवर्णकलशैर् ननु भ्राजमानं, ?

आकाशचुंबनपरं शिखराग्रभागम्।

आदित्यदैत्यप्रतिमाहृतचित्तहृद्यं

यद्राजगोपुरमहो किमु वर्णशक्यम् ॥ 25||

दैनंदिकेन विधिना गगनान्तरालात्

सप्ताश्ववाहनरथं त्वधिरूढभानुम् ।

                        आयांतमाह्वयति हि श्रममोचनाय ,

यद् गोपुरं धृतकपोत सुपुष्पमालम्॥ 26||

वराहतीर्थम्

यस्मिन् मुदा निवहनाद्धि सभार्यकश्च,

चिंतामणिः परमवाप हि मुक्तिमार्गम् ।

चिंतमणीति यदगाद्धि सरः प्रसिद्धं,

वाराहतिर्थमिह राजति धर्मपुर्याम् ॥ 27||

लक्ष्मीनृसिंहविभुदर्शनसाभिलाषं

ग्रामं प्रविष्टमतिथिं ननु सादरेण ।

भृंगानुरंजितसुमंगळवाद्यघोषैः

सुस्वागतं वदति चेह वराहतीर्थम् ॥ 28||

उत्थाय चैकचरणं च निमील्य नेत्रे

ध्यानैकचित्तविलसज्जलधिप्रसुप्ताः ।

निष्किंपमानलसदंगविभासवृक्षाः ,

किं तापसाननुसरंति बका हि तीरे ॥29||

प्रातः सदा ? मुकुलीकृतहस्तकुड्मं  ?

संतुष्टकं विकसिताननपद्मबृंदम् \

अभ्यागताय मधुपाय विनम्रभावैः ,

दत्त्वा हि मधुपर्कमनन्यचित्तं

वाराहतीर्थमिह शिक्षति चातिथेयम् ॥ 30||

लोकैकरक्षणविधौ हतहेमनेत्रः ,

श्रीशो धृतक्षितिमृदंकितदंष्ट्रभागान् |

प्रक्षाल्य  पूतमकरोत्स तीर्थम्  

वाराहतीर्थमिह राजति धर्मपुर्याम् ॥ 31||